5 Tekenen dat executieve functies bij leerlingen hulp nodig hebben

5 Signalen dat de executieve functies van jouw leerling extra aandacht nodig hebben

Executieve functies zijn als de CEO van het brein: ze sturen alles aan van plannen en organiseren tot impulsen beheersen en flexibel denken. Maar wat gebeurt er als die CEO in de war is? Dan kunnen er op school, thuis en in het dagelijks leven flinke uitdagingen ontstaan.

Hier zijn vijf signalen die erop kunnen wijzen dat een leerling moeite heeft met executieve functies:

1. Moeite met plannen en organiseren
Vergeet een leerling vaak huiswerk, levert hij of zij werk te laat in of raakt overzicht kwijt in taken? Dit zijn klassieke signalen van zwakke executieve functies. Diamond & Lee (2011) laten zien dat moeite met structuur en planning een veelvoorkomend probleem is bij leerlingen die extra ondersteuning op dit vlak nodig hebben.

2. Gebrek aan impulscontrole
Snel roepen door de klas, niet op de beurt kunnen wachten, of impulsief reageren op anderen? Deze gedragingen komen vaak voort uit moeite met het beheersen van impulsen. Blair & Razza (2007) vonden een sterk verband tussen impulscontrole en gedragsproblemen bij jonge kinderen.

3. Problemen met schakelen tussen taken
Een les verandert van opzet, of een opdracht wordt aangepast – en de leerling raakt direct van slag. Het vermogen om flexibel te denken en mee te bewegen met veranderingen is een belangrijke executieve functie. Als dit lastig is, loopt een leerling vast zodra iets onverwachts gebeurt.

4. Gebrek aan zelfregulatie
Leerlingen die moeite hebben hun emoties te beheersen, snel boos of gefrustreerd raken, of weinig grip hebben op hun eigen gedrag, laten vaak zien dat hun zelfregulerende vaardigheden nog in ontwikkeling zijn. En die vormen een kernonderdeel van executieve functies.

5. Slecht time management
Op het laatste moment beginnen, inschattingen maken die niet kloppen, of taken eindeloos uitstellen? Best & Miller (2010) benadrukken hoe belangrijk tijdsplanning is als onderdeel van goed ontwikkelde executieve functies.

De impact is groter dan je denkt

Zwakkere executieve functies hebben effect op veel vlakken in het leven van een leerling. Zo benadrukken Anderson et al. (2001) het verband met motivatieproblemen, terwijl Gioia et al. (2002) laten zien dat ook de sociaal-emotionele ontwikkeling hieronder kan lijden. Het raakt dus niet alleen schoolprestaties, maar ook het zelfbeeld, relaties en toekomstperspectief van een leerling.

Wat kun je doen?

Het goede nieuws is: executieve functies zijn trainbaar. En daar kan Movenda bij helpen. Met onze methodiek helpen we leerlingen om te reflecteren, verantwoordelijkheid te nemen en geleidelijk te groeien in de vaardigheden die ze nodig hebben – op school én daarbuiten.

Herken je een of meer van deze signalen in jouw klas of school? Dan is het tijd om actie te ondernemen. Wij denken graag met je mee over een passende aanpak.

Bronnen:

Gioia, G. A. et al. (2002). Behavior Rating Inventory of Executive Function. Child Neuropsychology, 6(3), 235–238.

Anderson, V. et al. (2001). Development of executive functions through late childhood and adolescence. Developmental Neuropsychology, 20(1), 385–406.

Best, J. R., & Miller, P. H. (2010). A developmental perspective on executive function. Child Development, 81(6), 1641–1660.

Blair, C., & Razza, R. P. (2007). Relating effortful control, executive function, and false belief understanding to emerging math and literacy ability in kindergarten. Child Development, 78(2), 647–663.

Diamond, A., & Lee, K. (2011). Interventions shown to aid executive function development in children 4 to 12 years old. Science, 333(6045), 959–964.